Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Hrubieszowie z dnia 26 marca 2018 roku, wydanego na podstawie umowy pożyczki mającej „lichwiarski” charakter.
Okoliczności sprawy
W dniu 7 marca 2017 roku pozwana zawarła ze spółką zajmującą się działalnością finansową umowę pożyczki na kwotę 6.000,00 złotych. Poza spłatą należności głównej kobieta zobowiązała się do zapłaty opłaty operacyjnej w wysokości 6.000,00 złotych oraz odsetek w przypadku niewywiązania się ze zobowiązania w terminie.
Wobec braku spłaty zobowiązania, umowa została wypowiedziana, a wierzytelność z niej wynikająca została postawiona w stan natychmiastowej wymagalności z dniem 14 grudnia 2017 roku.
W marcu 2018 roku następca prawny pożyczkodawcy wniósł do Sądu Rejonowego w Hrubieszowie pozew o zapłatę, domagając się zasądzenia od pozwanej kwoty 10.816,04 złotych wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, a także kosztami procesu. Powód wyjaśnił, że na kwotę objętą pozwem składają się 5.284,22 złotych z tytułu niespłaconego kapitału udzielonej pożyczki, 206,19 złotych z tytułu odsetek umownych od niespłaconych rat pożyczki do dnia wypowiedzenia, 137,41 złotych z tytułu odsetek umownych w wysokości odsetek maksymalnych naliczonych od przeterminowanych rat kapitałowych w trakcie obowiązywania umowy oraz naliczonych od dnia następnego po wypowiedzeniu do dnia sporządzenia pozwu i 5.188,22 złotych tytułem niespłaconej części opłaty operacyjnej.
Nakaz zapłaty
Nakazem zapłaty z dnia 26 marca 2018 roku wydanym w postępowaniu upominawczym Sąd Rejonowy w Hrubieszowie uwzględnił w całości żądanie pozwu. Sąd wskazał, że oceny zasadności roszczenia dokonał tylko na podstawie twierdzeń faktycznych zawartych w pozwie, przy założeniu ich prawdziwości, bez ich weryfikacji w drodze dowodowej. Zaznaczył ponadto, że po dokonaniu analizy treści pozwu i załączników nie dopatrzył się żadnych przeszkód wydania nakazu zapłaty. Uznał, że nie zachodziła w sprawie oczywista bezzasadność roszczenia ani wątpliwość co do przytoczonych faktów.
Sąd podkreślił, że sprawa co prawda miała charakter konsumencki, jednak z uwagi na szczególny charakter postępowania upominawczego i jego odmienność od postępowania zwykłego, ograniczył się w sprawie do badania warunków formalnych pozwu i dołączonych do niego dokumentów. Przyznał, że wydając nakaz zapłaty zastosował wprost przepisy Kodeksu postępowania cywilnego w brzmieniu obowiązującym na datę jego wydania. Nie uwzględnił przy tym konsumenckiej natury podstawowego stosunku prawnego, a co za tym idzie, przepisów o ochronie konsumentów.
Orzeczenie Sądu Najwyższego
Rozstrzygający sprawę Sąd Najwyższy, w znacznej mierze podzielił argumentację zawartą w skardze nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego, w tym zarzut naruszenia art. 76 Konstytucji RP, w zakresie w jakim sąd wydając zaskarżony nakaz zapłaty naruszył zasadę ochrony konsumentów i nie zapewnił pozwanej ochrony przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi.
Sąd Najwyższy zgodził się również ze stanowiskiem Prokuratora Generalnego wskazującym na to, że ilekroć sąd krajowy rozpoznaje sprawę o charakterze konsumenckim, każdorazowo jest zobowiązany do zbadania z urzędu, czy dane postanowienia umowy między przedsiębiorcą a konsumentem mają nieuczciwy charakter. Podzielił również pogląd, że po dokonaniu takiego badania sąd ma obowiązek zniwelowania potencjalnego braku równowagi między konsumentem a przedsiębiorcą.
Sąd Najwyższy wskazał, że sąd w każdym przypadku ma kompetencje, a jednocześnie obowiązek, dokonania z urzędu oceny nieuczciwego charakteru postanowień umowy łączącej konsumenta z przedsiębiorcą, czego Sąd Rejonowy w Hrubieszowie nie zrobił.
Zdaniem Sądu Najwyższego wydając zaskarżony nakaz zapłaty, sąd dopuścił się rażącej obrazy przepisów postępowania, albowiem odstąpił od zbadania potencjalnie nieuczciwej natury umowy łączącej strony.
Uznał, że działanie Sądu Rejonowego w Hrubieszowie, polegające na wydaniu kwestionowanego nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z pominięciem oceny nieuczciwego charakteru postanowień spornej umowy pożyczki, niewątpliwie godzi również w zasadę demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Dlatego też Sąd Najwyższy uchylił w całości zaskarżony wyrok i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Hrubieszowie.
źródło: www.gov.pl
W zakresie problematyki związanej z wierzytelnościami pieniężnymi zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- Sądowe wyjawienie majątku – sposób na niesfornych dłużników?
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – sprawdź swojego kontrahenta
- Dla kogo tzw. wakacje kredytowe? Sejm RP uchwalił ustawę
- Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
- Zakres czynności komornika sądowego
mec. Marek Szpak
