Zgodnie z art. 720 § 1 Kodeksu cywilnego „Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.” W jednej ze spraw Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od prawomocnego nakazu zapłaty dotyczącego pożyczki o lichwiarskim charakterze, zabezpieczonej wekslem in blanco. Zaskarżone orzeczenie zostało uchylone w całości, a sprawę przekazano do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bielsku-Białej.
Kwota pożyczki niższa od opłat dodatkowych
Skarga została wywiedziona od prawomocnego nakazu zapłaty wydanego w postępowaniu nakazowym w dniu 19 września 2012 roku przez Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej. Postępowanie toczyło się z pozwu bielskiej spółki udzielającej pożyczek. Podmiot ten domagał się od pozwanej mieszkanki Wrocławia, zapłaty ponad 13.000,00 złotych wraz z odsetkami z tytułu niespłaconej pożyczki, wynikającej z umowy zawartej w sierpniu 2011 roku. W rzeczywistości kwota udostępniona pozwanej wyniosła 3.600,00 złotych, natomiast koszty związane z jej ubezpieczeniem, opłatą przygotowawczą i wynagrodzeniem pożyczkodawcy – łącznie przekroczyły 4.400,00 złotych. Spłatę pożyczki zabezpieczono wekslem in blanco. Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej rozpoznał pozew na korzyść spółki, nakazując kobiecie zapłacić żądaną kwotę w całości i dodatkowo blisko 2.600,00 złotych kosztów procesu.
Konsument pozbawiony należnej ochrony
Od sądowego nakazu zapłaty Prokurator Generalny skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną. Zarzucił w niej sądowi orzekającemu działanie sprzeczne z określonymi w art. 76 Konstytucji RP zasadami dotyczącymi zapewnienia skutecznej ochrony konsumenta przed nieuczciwymi praktykami rynkowymi, a także rażące naruszenie prawa, poprzez wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym z weksla bez zbadania potencjalnie nieuczciwego charakteru zapisów umowy pożyczki i w sytuacji, gdy treść weksla nasuwała uzasadnione wątpliwości czy kwota wykupu weksla – objęta żądaniem pozwu – nie była wynikiem zastosowania przez powoda klauzul abuzywnych lub sprzecznych z przepisami prawa.
Złamane zasady współżycia społecznego
Prokurator Generalny pokreśli, że powodowa spółka zastrzegając w umowie tak wysokie koszty dodatkowe w postaci marż, opłat i prowizji w nadmierny i niczym nieuzasadniony sposób obciążający pożyczkobiorcę, przewidziała dla siebie wynagrodzenie jakiego nie mogłaby osiągnąć przy zastosowaniu samej tylko instytucji odsetek kapitałowych. Jednocześnie powód nie wykazał że koszty te znalazły odzwierciedlenie w rzeczywiście poniesionych przez spółkę wydatkach związanych z realizacją przedmiotowej umowy. Tak duża dysproporcja pomiędzy wysokością realnie udostępnionej pozwanej kwoty pożyczki a kosztami dodatkowymi stanowiła, zdaniem skarżącego rażące naruszenie zasad uczciwości, lojalności i równowagi kontraktowej. Wskazał też że Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej nakładając na stronę będącą konsumentem obowiązek zapłaty bez zbadania prawidłowości stosunku podstawowego, z którego wynikło zobowiązanie w sytuacji, gdy drugą stroną umowy był przedsiębiorca, pozbawił pozwaną należytej ochrony i zlekceważył konsumencki charakter łączącego strony zobowiązania. Tym samym wydane orzeczenie ocenił jako sprzeczne z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
Sąd Najwyższy uchylił nakaz zapłaty
Sąd Najwyższy w pełni podzielił zasadność wszystkich zarzutów skargi nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego stwierdzając, że Sąd Rejonowy w Bielsku-Białej był uprawniony i zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodu z dokumentu tj. umowy pożyczki, w oparciu o którą wystawiony został weksel in blanco, a odstępując od zbadania zawartych w niej klauzul dopuścił się w tym zakresie obrazy przepisów prawa materialnego i procesowego, przy czym naruszenia te ze względu na ich wagę, stopień naruszenia oraz ujemne skutki dla stron postępowania miały charakter rażący. Zdaniem Sądu Najwyższego w ustalonych okolicznościach faktycznych to zaniechanie sądu orzekającego, doprowadziło do pozbawienia pozwanej jako konsumenta należytej ochrony prawnej.
Wobec zaistniałych przesłanek, zgodnie z wnioskiem Prokuratora Generalnego, Sąd Najwyższy uchylił zaskarżony nakaz zapłaty i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w Bielsku-Białej.
źródło: www.gov.pl
W zakresie problematyki związanej z wierzytelnościami pieniężnymi zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- Czym jest pętla zadłużenia?
- Czym są transakcje nieautoryzowane?
- Niedozwolone postanowienia umowne
- Jakie uprawnienia ma zarządca parkingu?
- Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – sprawdź swojego kontrahenta
- Sądowe wyjawienie majątku – sposób na niesfornych dłużników?
mec. Marek Szpak
