Niejednokrotnie zdarza się, że trudna sytuacja życiowa zmusza do zaciągania pożyczek, z których środki przeznaczane są na spłatę wcześniejszych zobowiązań. Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od nakazu zapłaty Sądu Rejonowego w Wadowicach dotyczącego umowy pożyczki obwarowanej lichwiarskim oprocentowaniem, udzielonej przez osobę prywatną.
Koszt pożyczki – 1% dziennie
Nakaz zapłaty wadowicki sąd wydał w dniu 31 grudnia 2004 roku, wskutek pozwu kobiety, która jako osoba prywatna udzieliła dwójce pożyczkobiorców pożyczkę w wysokości 11.00,00 złotych. Zawarta w dniu 25 lutego 2004 r. umowa pożyczki przewidywała oprocentowanie 1% dziennie, przy czym kwota 5.000,00 złotych z procentami miała być zwrócona do dnia 31 marca 2004 r., a kwota 6.000,00 złotych z procentami do dnia 30 kwietnia 2004 r. Odsetki za opóźnienie zostały ustalone na 0,75% dziennie. Zabezpieczeniem umowy był weksel in blanco.
Pozew kobieta skierowała po tym, gdy pożyczkobiorcy nie spłacili pożyczki w łącznej kwocie, z oprocentowaniem, wynoszącej ponad 29.000,00 złotych. Nakazem zapłaty sąd zobowiązał pożyczkobiorców do zapłaty żądanej kwoty, a także niemal 3.000,00 złotych kosztów postępowania.
Nieskuteczne odwołania pożyczkobiorców
Wniesiony przez pożyczkobiorców sprzeciw od nakazu zapłaty został odrzucony z uwagi na niedotrzymanie terminu. Sąd nie zgodził się również na przywrócenie terminu do wniesienia sprzeciwu. Nakaz zapłaty uzyskał klauzulę wykonalności postanowieniem sądu z dnia 24 marca 2009 r.
Setki tysięcy złotych z procentów
Z uwagi na niezgodny z przepisami charakter umowy pożyczki skargę nadzwyczajną od nakazu zapłaty zdecydował się wnieść Prokurator Generalny.
W skardze zarzucił, że wydając nakaz zapłaty sąd niesłusznie założył, że zapisy umowy pożyczki były zgodne z zasadami współżycia społecznego. W ocenie Prokuratora Generalnego sąd winien uznać, że umowa z uwagi na rażąco wygórowane oprocentowanie była nieważna na mocy art. 58 i art. 3531 Kodeksu cywilnego.
W skardze zwrócono uwagę, że skala oprocentowania była tak duża, że w chwili wszczęcia postępowania egzekucyjnego przez komornika w sierpniu 2013 roku należności wynosiły ponad 708.000,00 złotych – gdy wyjściowa kwota pożyczki wynosiła zaledwie 11.000,00 złotych. Skarżący zwrócił uwagę, że sąd był zobowiązany do skierowania sprawy na rozprawę, a dopiero po jej przeprowadzeniu mógł ewentualnie zasądzić roszczenia powódki, po wykluczeniu tych opartych o niedozwolone zapisy umowne. Zaniechanie takiego działania przez sąd stanowiło naruszenie przepisów prawa procesowego.
Prokurator Generalny zarzucił również, że wydanie orzeczenia w trybie nakazowym naruszyło wynikającą z art. 2 Konstytucji RP zasadę zaufania obywateli do państwa i jego organów. Pozwani mieli prawo oczekiwać, że przeprowadzona będzie rozprawa, podczas której roszczenia powódki zostaną ograniczone w zakresie niezwykle wygórowanych odsetek kapitałowych i odsetek za opóźnienie.
SN przeciwko „pętli zadłużenia”
Sąd Najwyższy zgodził się z Prokuratorem Generalnym co do uznania zapisów umowy pożyczki jako sprzecznych z zasadami współżycia społecznego. W wyroku pokreślono, że nie ulega wątpliwości, że eliminacja z obrotu nadmiernych, lichwiarskich odsetek, grożących „pętlą zadłużenia” jest celem prawa.
Sąd podzielił również stanowisko Prokuratora Generalnego w kwestii uznania orzeczenia Sądu Rejonowego w Wadowicach jako naruszającego konstytucyjną zasadę lojalności państwa względem obywateli. W ocenie Sądu Najwyższego w niniejszej sprawie sąd powszechny orzekł godząc w bezpieczeństwo prawne obywateli.
Zgodnie z wnioskiem Prokuratora Generalnego SN uchylił zaskarżone orzeczenie, kierując sprawę do ponownego rozpoznania przez Sąd Rejonowy w Wadowicach.
źródło: www.gov.pl
W zakresie problematyki związanej z wierzytelnościami pieniężnymi zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- Niedozwolone postanowienia umowne
- Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – sprawdź swojego kontrahenta
- Sądowe wyjawienie majątku – sposób na niesfornych dłużników?
mec. Marek Szpak
