Odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy to wynika z czynności prawnej albo z ustawy, z orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu. Jeżeli wysokość odsetek nie jest w inny sposób określona, należą się odsetki ustawowe w wysokości równej sumie stopy referencyjnej Narodowego Banku Polskiego i 3,5 punktów procentowych.
W jednej ze spraw Sąd Najwyższy uwzględnił skargę nadzwyczajną Prokuratora Generalnego od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym Sądu Rejonowego w Rzeszowie z dnia 23 czerwca 2004 roku, wydanego na podstawie umowy handlowej o dostawę prasy, która zastrzegała rażąco wygórowane odsetki za opóźnienie. Sąd Najwyższy stwierdził, że zaskarżone orzeczenie sankcjonujące lichwiarskie odsetki jest sprzeczne z prawem i jako takie nie może się ostać.
Odsetki w wysokości 0,6% za każdy dzień zwłoki w spłacie
Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 23 czerwca 2004 roku Sąd Rejonowy w Rzeszowie, uwzględniając żądanie pozwu skierowanego przez następcę prawnego spółki zajmującej się dystrybucją prasy, nakazał dwóm osobom pozwanym, dokonanie zapłaty ponad 3.000,00 złotych wraz z umownymi odsetkami w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia.
Podstawą roszczenia była umowa handlowa z dnia 1 marca 2003 roku, zgodnie z którą pozwani zobowiązali się do zakupu i sprzedaży detalicznej gazet codziennych oraz czasopism kolorowych. W umowie zastrzeżono, że odbiorca miał regulować należność za sprzedaną prasę w terminie 2 dni od daty wystawienia faktury, zaś niedotrzymanie tego terminu wiązało się z naliczaniem odsetek w wysokości 0,6% za każdy dzień opóźnienia w zapłacie.
Wobec braku zaskarżenia, orzeczenie rzeszowskiego stało się prawomocne, a w sierpniu 2006 roku nadano mu klauzulę wykonalności. W toku wszczętego na wniosek wierzyciela postępowania egzekucyjnego, komornik wyegzekwował i przekazał na jego konto blisko 15.500,00 zł. Do spłaty jednak nadal pozostaje należność główna oraz odsetki, które aktualnie przekroczyły kwotę 113.000,00 zł.
Skarga nadzwyczajna PG
Analiza sprawy przeprowadzona w Prokuraturze Krajowej wykazała, że dochodzone przez powoda roszczenie w zakresie żądanych odsetek za opóźnienie było bezzasadne z uwagi na sprzeczność z przepisami prawa oraz zasadami współżycia społecznego, a wydanie przez sąd nakazu zapłaty
w postępowaniu upominawczym, w tym stanie rzeczy było niedopuszczalne. Prokurator Generalny zdecydował więc o skierowaniu w niniejszej sprawie skargi nadzwyczajnej. Zarzucił w niej sądowi orzekającemu dokonanie błędnej oceny dochodzonego przez powoda roszczenia i wydanie nakazu zapłaty z rażącym naruszeniem prawa oraz określonych w Konstytucji RP zasad tj. sprawiedliwości proceduralnej, zaufania obywatela do państwa i jego organów, a zwłaszcza do sądu, który w niniejszej sprawie procedował w niewłaściwy sposób uznając, że zachodzą przesłanki do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym.
Jak zauważył skarżący, pobieżna nawet analiza treści pozwu oraz załączonej doń umowy handlowej wprost wskazywała, że zastrzeżone odsetki za opóźnienie w spełnieniu świadczenia na poziomie 0,6% dziennie – co w stosunku rocznym stanowiło 216%, były na lichwiarskim poziomie, prowadzącym wręcz do niemożliwości spłaty zadłużenia głównego i powstania spirali długów. Te okoliczności jednoznacznie wskazywały, że zgłoszone roszczenie w powyższym zakresie nie zasługiwało na uwzględnienie jako sprzeczne z przepisami prawa i zasadami współżycia społecznego, a tym samym wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym było niedopuszczalne.
Prokurator Generalny wniósł więc o uchylenie zaskarżonego orzeczenia i jednocześnie o wstrzymanie jego wykonania do czasu ukończenia postępowania zainicjowanego wniesieniem skargi nadzwyczajnej, z uwagi na grożącą pozwanym niepowetowaną szkodę, wynikającą z prowadzonego wobec nich postępowania egzekucyjnego.
Umowa naruszała zakaz lichwy
Sąd Najwyższy podzielił zasadność argumentacji przywołanej w skardze nadzwyczajnej Prokuratora Generalnego. Stwierdził, że zastrzeżenie w umowie wygórowanych odsetek kapitałowych lub za opóźnienie należy kwalifikować jako zastrzeżenie nieważne, a eliminacja z obrotu nadmiernych lichwiarskich odsetek, przysparzających nieusprawiedliwionych zysków dla jednej ze stron i grożących „pętlą zadłużenia” stronie drugiej jest celem prawa. Podkreślono, że Sąd Rejonowy w Rzeszowie wydając zaskarżony nakaz zapłaty naruszył zasadę zaufania obywatela do państwa, godząc w bezpieczeństwo prawne pozwanych.
Z tej przyczyny uchylenie orzeczenia i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania okazało się konieczne dla zapewnienia zgodności z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej.
źródło: www.gov.pl
W zakresie problematyki związanej z wierzytelnościami pieniężnymi zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- Czym jest weksel?
- Czym jest pętla zadłużenia?
- Czym jest klauzula inflacyjna?
- Czym jest zmowa przetargowa?
- Niedozwolone postanowienia umowne
- Nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowym
- Lawinowy wzrost zadłużenia – jak go uniknąć?
- Krajowy Rejestr Zadłużonych – sprawdź swojego kontrahenta
- Sądowe wyjawienie majątku – sposób na niesfornych dłużników?
mec. Marek Szpak
