Projekt ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa został przyjęty przez Sejm RP. Nowe prawo ma uregulować kwestie związane z legalnością pobytu Ukraińców oraz wsparciem finansowym dla nich.
Osoby przybywające na terytorium Rzeczypospolitej z ogarniętej wojną Ukrainy będą mogli po potwierdzeniu tożsamości otrzymać numer PESEL, a ich pobyt w naszym kraju będzie uznawany za legalny przez 18 miesięcy. Wraz z nadaniem numeru PESEL obywatele Ukrainy będą mogli uzyskać profil zaufany. Uzyskanie tego numer nie nie wpłynie na kwestię uzyskania polskiego obywatelstwa. Co więcej legalny będzie także pobyt dzieci urodzonych przez Ukrainki, które uciekły przed wojną, już w Polsce. Ukraińcy będą mogli podjąć w Polsce pracę i uzyskać dostęp do opieki zdrowotnej. Ukraińscy uczniowie oraz studenci zyskają prawo kontynuowania nauki w polskich szkołach oraz uczelniach. Specustawa zaostrza również kary za przestępstwa związane z handlem ludźmi i sutenerstwem popełnione w czasie wojny na Ukrainie.
Ponadto regulacje ustawy przewidują, że:
- obywatele Ukrainy będą mogli przebywać w Polsce na legalnych zasadach przez 18 miesięcy. Okres będzie mógł być wydłużony o kolejne 18 miesięcy,
- Polacy przyjmujący rodziny z Ukrainy otrzymają wsparcie finansowe – 40 zł na dzień przez dwa miesiące, czyli około 1.200 zł miesięcznie. Pieniądze trafią do osób, które przyjęły uchodźców za pośrednictwem samorządów,
- rozszerzone zostaną uprawnienia Ukraińców w zakresie korzystania z usług publicznych, a zwłaszcza z polskiej służby zdrowia oraz dostęp do świadczeń rodzinnych, w tym do 500 plus,
- przysługiwać będzie jednorazowe świadczenie w kwocie 300 zł dla obywatela Ukrainy przybywającego do Polski – chodzi w szczególności o pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe,
- zostanie utworzona przez rząd „specjalna rezerwa celowa” dla wsparcia samorządów. Ma ona zapewnić finansowanie dodatkowych zadań jednostek samorządu terytorialnego związanych z przyjęciem uchodźców z Ukrainy,
- ustanowiona zostanie instytucja opiekuna tymczasowego reprezentującego małoletniego obywatela Ukrainy, który pozostał bez opieki osób dorosłych – to osoba, która będzie sprawowała faktyczną opiekę nad dzieckiem i będzie mogła je reprezentować – zapisać do szkoły, pójść do lekarza czy pobrać świadczenia przysługujące dziecku,
- zostanie zagwarantowany dostęp obywatelom Ukrainy do polskiego rynku pracy oraz rejestracja w powiatowym urzędzie pracy. W tym celu pracodawca będzie musiał w ciągu 7 dni powiadomić za pośrednictwem serwisu www.praca.gov.pl właściwy urząd pracy o powierzeniu pracy cudzoziemcowi.
Zgodnie z przyjętymi przepisami w Banku Gospodarstwa Krajowego powstanie specjalny fundusz, z którego finansowana ma być pomoc na rzecz Ukrainy. Utworzona również zostanie rezerwa celowa w budżecie. Ponadto niektóre zamówienia publiczne związane z pomocą dla obywateli Ukrainy zostaną zwolnione z przetargów. Obywatelom Ukrainy, którzy wjechali do Polski po dniu 24 lutego 2022 r., przysługiwać będzie też prawo do świadczenia dobry start, rodzinnego kapitału opiekuńczego oraz dofinansowania obniżenia opłaty za pobyt dziecka m.in. w żłobku. Dodatkowo obywatelowi Ukrainy w Polsce, którego członek rodziny powrócił na terytorium Ukrainy w związku z trwającymi tam działaniami wojennymi, mogą być przyznawane także świadczenia na zasadach i w trybie ustawy o pomocy społecznej. Również środki Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych mogą być przeznaczane na działania kierowane do ukraińskich uchodźców w Polsce.
W dniu 10 marca 2022 r. ustawa trafiła do Senatu RP. Jeśli nowe rozwiązania zostaną przyjęte, wejdą w życie z dniem ogłoszenia i będą obowiązywać z mocą wsteczną od 24 lutego 2022 roku. Więcej o projekcie ustawy – http://www.kancelariaszpak.pl/specustawa-o-pomocy-obywatelom-ukrainy-analiza-projektu
AKTUALIZACJA: W dniu 12 marca 2022 r. Sejm RP przyjął część poprawek Senatu. Ustawa trafi na biurko Prezydenta.
r. pr. Marek Szpak
