Zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 2022 r. (sygn. akt III CZP 52/21) „Nie podlega zaliczeniu na schedę spadkową kwota pieniężna z rachunku bankowego objęta wypłatą na wypadek śmierci w pisemnym poleceniu złożonym bankowi, która przysługuje małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu.”
W myśl art. 56 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe posiadacz rachunku oszczędnościowego, rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowego lub rachunku terminowej lokaty oszczędnościowej może polecić pisemnie bankowi dokonanie – po swojej śmierci – wypłaty z rachunku wskazanym przez siebie osobom: małżonkowi, wstępnym, zstępnym lub rodzeństwu określonej kwoty pieniężnej (dyspozycja wkładem na wypadek śmierci). Bez względu na liczbę wydanych dyspozycji wypłaty nie mogą przekraczać 20 przeciętnych wynagrodzeń za ostatni miesiąc przed śmiercią posiadacza rachunku (obecnie to ponad 125.000,00 zł). Prawo bankowe stanowi, że wypłacona w ten sposób kwota nie wchodzi do spadku, ale nie stanowi, czy nie rozlicza się tych pieniędzy przy podziale spadku. Rodzi się więc problem ewentualnego podziału tzw. schedy spadkowej. W myśl art. 1039 § 1 Kodeksu cywilnego, w razie dziedziczenia ustawowego przy dziale spadku między zstępnymi i małżonkiem spadkodawcy na schedę spadkową zalicza się otrzymane od spadkodawcy darowizny, chyba że z jego oświadczenia lub okoliczności wynika, że dokonał ich ze zwolnieniem z rozliczenia z innymi spadkobiercami. Nie podlegają zaliczeniu na schedę tylko drobne darowizny.
Wyżej opisane środki nie wchodzą w skład spadku po posiadaczu rachunku. W konsekwencji osoba uprawniona ma prawo wypłaty pieniędzy bez konieczności przeprowadzania postępowania spadkowego i uzyskania postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku bądź bez notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Innymi słowy, dokonanie przez przyszłego spadkodawcę dyspozycji wkładem, którego wartość jest wyłączona ze spadku, oznacza zwolnienie uzyskanej w ten sposób kwoty od obowiązku zaliczenia na schedę spadkową. W rezultacie sąd spadku nie będzie brał jej pod uwagę.
W zakresie problematyki związanej z prawem spadkowym zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- W jaki sposób skutecznie ustalić majątek spadkowy?
- Jak skutecznie sporządzić testament?
- Przyjęcie i odrzucenie spadku
mec. Marek Szpak
