Eksmisja z lokalu mieszkalnego może być przeprowadzona wyłącznie na mocy wyroku lub postanowienia sądu orzekającego wydanie i opróżnienie lokalu mieszkalnego. Możliwe są również sytuacje, gdy dana osoba poddała się dobrowolnie egzekucji w zakresie eksmisji w akcie notarialnym. W każdym jednak przypadku, wyłącznie komornik może faktycznie przeprowadzić eksmisję – czyli usunąć lokatora z mieszkania wraz z jego rzeczami. Najczęstszą przyczyną eksmisji są problemy lokatorów w opłacaniu czynszu i powstałe z tego tytułu zadłużenie w opłatach za mieszkanie. Gdy umowa najmu została rozwiązana i lokator (lokatorzy) nie wyprowadził się za żądanie wynajmującego – wynajmujący skieruje do sądu pozew o eksmisję przeciwko wszystkim osobom zamieszkałym w lokalu.
W jednej ze spraw Prokurator Generalny skierował do Sądu Najwyższego skargę nadzwyczajną, w której zakwestionował orzeczenie Sądu Rejonowego, nakazujące małoletniemu pozwanemu zapłatę ponad 14 tysięcy złotych z tytułu zadłużenia mieszkania, spowodowanego przez jego matkę. Matka chłopca była pozbawiona władzy rodzicielskiej, a on nie mieszkał w tym lokalu.
Okoliczności sprawy
Sprawa dotyczy małoletniego, który w drodze darowizny od babci stał się właścicielem lokalu mieszkalnego. W jego imieniu wówczas darowiznę przyjęli jego rodzice. Jednakże ojciec chłopca zmarł, zaś matkę w kwietniu 2021 roku sąd pozbawił władzy rodzicielskiej. Małoletni trafił więc do rodziny zastępczej, zaś w mieszkaniu pozostała jego matka, która jak się okazało nie regulowała żadnych opłat należnych wspólnocie mieszkaniowej, a od końca 2022 roku bez tytułu prawnego zajmuje powyższą nieruchomość. W powództwie, które trafiło do Sądu Rejonowego we wrześniu 2021 roku, wspólnota mieszkaniowa obliczyła stan zadłużenia lokalu na kwotę ponad 14.000,00 złotych. Odpis pozwu, jak i wcześniejsze wezwanie do spłaty należności nie dotarły do małoletniego pozwanego, bowiem powód przesyłał korespondencję na adres zamieszkania jego matki, natomiast opiekunowie prawni chłopca w ogóle nie zostali powiadomieni o toczącym się postępowaniu.
Nakaz zapłaty
W dniu 20 września 2021 roku Sąd Rejonowy w postępowaniu upominawczym wydał nakaz zapłaty, obligując małoletniego do dokonania zapłaty kwoty określonej w pozwie wraz z odsetkami, a dodatkowo ponad 3 tysięcy złotych tytułem kosztów postępowania. Odpis nakazu został przesłany na adres zamieszkania matki pozwanego i przez nią odebrany. Wobec braku sprzeciwu stał się prawomocny, a w styczniu 2022 roku otrzymał klauzulę wykonalności.
W październiku 2022 roku Sąd Rejonowy uchylił postanowienie stwierdzające prawomocność nakazu zapłaty oraz klauzulę jego wykonalności z uwagi na ustalenie, że orzeczenie nie zostało skutecznie doręczone pozwanemu, po czym przesłał nakaz zapłaty wraz z pozwem przedstawicielom ustawowym małoletniego, którzy w określonym ustawowo terminie nie zaskarżyli orzeczenia. Sprzeciw wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu złożył w grudniu 2022 roku pełnomocnik pozwanego ustanowiony przez sąd z urzędu na wniosek opiekunów prawnych chłopca. W marcu 2023 roku sąd jednak odrzucił zarówno wniosek o przywrócenie terminu do złożenia sprzeciwu, jak i sam sprzeciw od nakazu zapłaty. Odrzucił również sprzeciw złożony przez Prokuratora Rejonowego, który w listopadzie 2022 roku zgłosił swój udział w sprawie. Sąd uznał, że przedstawiciele prawni pozwanego sprzeciw od nakazu zapłaty złożyli po terminie, zaś wniosek o jego przywrócenie był zdaniem sądu bezzasadny. Tym samym nakaz zapłaty stał się prawomocny z dniem 29 października 2022 roku. W tej sytuacji sąd uznał również, że zgłoszenie udziału prokuratora nie mogło być skuteczne, gdyż nastąpiło już po prawomocnym zakończeniu sprawy.
Egzekucja należności
Z wniosku powoda wobec małoletniego pozwanego wszczęta została egzekucja komornicza. W jej toku opiekunowie prawni chłopca podjęli działania zmierzające do jej wstrzymania w celu ochrony majątku małoletniego. Pozyskując środki finansowe ze zbiórek organizowanych po publikacjach medialnych w tej sprawie, dokonali zapłaty całej wierzytelności z zastrzeżeniem jej zwrotu, by w ten sposób uchronić pozwanego przed utratą nieruchomości, która z uwagi na zadłużenie mogła zostać zlicytowana. Jak równocześnie ustalono wobec matki pozwanego również komornik prowadzi postępowanie z uwagi na orzeczoną prawomocnie przez sąd w grudniu 2022 roku jej eksmisję z lokalu.
Postępowanie dotknięte nieważnością
We wniosku o skierowanie skargi nadzwyczajnej, nadesłanym do Prokuratora Generalnego, opiekunowie prawni małoletniego wskazali, że w okresie, którego dotyczy żądanie pozwu lokal zamieszkiwała matka małoletniego, która nie regulowała żadnych opłat związanych z utrzymaniem mieszkania, a dodatkowo doprowadziła lokal do takiego stanu, że obecnie wymaga kapitalnego remontu.
Kierując skargę nadzwyczajną, Prokurator Generalny zarzucił kwestionowanemu orzeczeniu Sądu Rejonowego naruszenie określonych w Konstytucji RP zasad w tym: zasady zaufania do państwa i bezpieczeństwa prawnego, praworządności, sprawiedliwości proceduralnej i prawa do rzetelnej procedury, ochrony własności oraz praw majątkowych małoletniego pozwanego.
Skarżący podniósł również rażące naruszenie prawa wskazując, iż sąd wydał nakaz zapłaty mimo, że powód nie miał umocowania do działania w sprawie przeciwko małoletniemu pozwanemu co jednoznacznie wskazuje, że postępowanie jest dotknięte nieważnością. Dodatkowo, jak podkreślił skarżący, okoliczności podniesione w pozwie oraz załączone do niego dokumenty nie umożliwiały zweryfikowania wysokości dochodzonego roszczenia, nasuwały szereg wątpliwości, a to winno było skłonić sąd orzekający do podjęcia działania z urzędu i skierowania sprawy do postępowania zwyczajnego.
Jednocześnie zauważono, że sąd nie uwzględnił faktu przedawnienia części roszczenia i wbrew zasadzie ochrony małoletniego występującego w tej sprawie w charakterze konsumenta, wydał nakaz zapłaty całej dochodzonej pozwem kwoty.
Prokurator Generalny zarzucił również sądowi zaniechanie powiadomienia sądu opiekuńczego o jego sytuacji w momencie powzięcia informacji o uzasadnionym podejrzeniu działania na szkodę małoletniego, poprzez nieprawidłowy zarząd majątkiem dziecka, co umożliwiłoby podjęcie niezwłocznych działań zapobiegających narastaniu zaległości czynszowych i ochronę jego majątku.
Mając na uwadze fakt, że zaskarżone orzeczenie jest niezgodne z zasadą demokratycznego państwa prawnego urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej, Prokurator Generalny złożył wniosek o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu.
źródło: www.gov.pl
W zakresie problematyki cywilnej zapraszam do zapoznania się z artykułami:
- Zakres czynności komornika sądowego
- Rozwód bez orzekania o winie
- Klauzule waloryzacyjne
- Zmiana umowy i jej forma
- Charakterystyka umowy spółki cywilnej
- Ograniczenia postanowień umownych
- Ile mogą wynosić opłaty dodatkowe przy umowie pożyczki?
- Jak egzekwować wykonywanie orzeczenia o kontaktach z małoletnim?
- Dyspozycja z konta bankowego na wypadek śmierci
- Konsumencki charakter umowy kredytu hipotecznego
mec. Marek Szpak
