Problematyka świadczeń alimentacyjnych na rzecz dorosłych dzieci nie została uregulowana w sposób jednoznaczny, toteż wzbudza wiele emocji. Kiedy rodzic przestaje być zobowiązany do płacenia alimentów? Czy w sytuacji, gdy dziecko jest dorosłe i pracuje, w dalszym ciągu istnieje obowiązek alimentacyjny?
Zgodnie z art. 133 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Rodzice obowiązani są do świadczeń alimentacyjnych względem dziecka, które nie jest jeszcze w stanie utrzymać się samodzielnie, chyba że dochody z majątku dziecka wystarczają na pokrycie kosztów jego utrzymania i wychowania.” W żadnym razie przesłanka uprawniająca do uzyskania świadczenia alimentacyjnego nie została uzależniona od uzyskania pełnoletności. Innymi słowy, zasądzenie alimentów po osiągnięciu 18. roku życia jest możliwe. Wynika to z faktu, że rodzice zobowiązani są do dostarczania środków na utrzymanie oraz wychowanie dopóki dziecko nie osiągnie pełnej samodzielności. W tym kontekście warto wskazać na wyrok Sądu Okręgowego w Poznaniu z dnia 19 stycznia 2021 r. w sprawie o sygn. akt II Ca 1426/20, w którym sąd celnie zauważył, że „Studenci nie są bowiem w stanie podejmować zatrudnienia w takim wymiarze, jaki pozwala na samodzielne utrzymanie się.” W konsekwencji każdorazowo zaktualizuje się możliwość świadczenia alimentacyjnego. Jeśli więc dziecko jest pełnoletnie, ale zamierza dalej się uczyć bądź zdobywać kwalifikacje zawodowe – wówczas rodzic zobowiązany do świadczenia alimentacyjnego w dalszym ciągu powinien zapewniać środki na utrzymanie dziecka.
Sąd rodzinny w przedmiotowych sprawach każdorazowo bada możliwości zarobkowe majątkowe zobowiązanego oraz usprawiedliwione potrzeby uprawnionego (art. 135 § 1 K.r.io.). W rezultacie rodzic, który został zobowiązany przez sąd do płacenia alimentów, po spełnieniu kilku przesłanek może z tego obowiązku zostać zwolniony. W tym przypadku niezbędne jest jednak wykazanie, że dalsze świadczenie jest połączone z nadmiernym uszczerbkiem. Zobowiązany do świadczenia alimentacyjnego zobowiązany jest dowieść, że pełnoletnie dziecko nie stara się dążyć do samodzielnego utrzymania. Mowa tu o przypadkach braku należytych postępów w nauce czy świadomego unikania podejmowania pracy zarobkowej przez pełnoletniego. Jednocześnie sąd może uznać, że postępowanie dziecka względem rodzica jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.
Nie bez znaczenia pozostaje istota świadczeń alimentacyjnych. Celnie ujął ją Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 24 lutego 2011 roku, w sprawie o sygn. III CZP 134/10, stwierdzając, iż: „obowiązek alimentacyjny obok realizacji celu ekonomicznego, jakim jest zapewnienie uprawnionemu niezbędnych środków materialnych pozwalających zaspokoić jego potrzeby, służy kształtowaniu właściwych, z punktu widzenia powszechnie akceptowanych w społeczeństwie wzorców, zasad postępowania w rodzinie, wpływa na umocnienie łączących rodzinę więzi i kształtuje wzajemne relacje między jej członkami”. W związku z powyższym można zauważyć, że orzeczenie sądu zobowiązujące do świadczenia alimentacyjnego nie kreuje obowiązku, a jedynie je konkretyzuje, tj. określa zakres świadczenia i sposób jego wykonania.
Jednakże alimenty na osobę pełnoletnią nie mogą być zasądzone w wyroku rozwodowym, w którym to możliwe jest wyłącznie zabezpieczenie potrzeb małoletniego.
Po więcej porad z zakresu prawa cywilnego i rodzinnego serdecznie zapraszam pod numerem telefonu 608 499 096 lub adresem mailowym biuro@kancelariaszpak.pl.
mec. Marek Szpak
