Testament stanowi rozrządzenie własnym majątkiem na wypadek śmierci. Może zostać sporządzony przez każdego, kto posiada pełną zdolność do czynności prawnych. Jego postanowienia są doniosłe w skutkach, bowiem dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed dziedziczeniem ustawowym.
Zgodnie z art. 949 § 1 Kodeksu cywilnego Spadkodawca może sporządzić testament w ten sposób, że napisze go w całości pismem ręcznym, podpisze i opatrzy datą. Przepis wskazuje wymogi sporządzenia ważnego testamentu, tj. własnoręczne napisanie dokumentu, podpis testatora oraz data. Jednocześnie brak daty nie pociąga za sobą nieważności testamentu własnoręcznego (holograficznego), jeżeli nie ma wątpliwości co do zdolności spadkodawcy do sporządzenia testamentu, co do treści testamentu lub co do wzajemnego stosunku kilku testamentów. Kolokwialnie rzecz ujmując, wystarczające jest napisanie słów długopisem na zwykłej kartce.
W celu sporządzenia testamentu, testator musi posiadać zdolność i wolę testowania. Zdolność testowania nabywa się w momencie uzyskania pełnej zdolności do czynności prawnych, czyli co do zasady wraz z ukończeniem 18. roku życia. Dla ważności testamentu niezbędne jest posiadanie zdolność testowania w chwili sporządzania testamentu. Tytułem przykładu, zdolność testowania traci się na skutek ubezwłasnowolnienia całkowitego lub częściowego. Poprzez wolę testowania rozumie się świadomość dokonywania czynności prawnej na wypadek śmierci. Konstytucyjnym wymogiem sporządzenia testamentu jest świadomość, że testator reguluje losy swojego majątku na wypadek śmierci. Jednocześnie spadkodawca powinien mieć zamiar wywołania skutków prawnych w badanym kontekście. W konsekwencji za nieważne trzeba uznać sporządzenie testamentu w stanie wyłączającym świadome lub swobodne powzięcie decyzji, działanie pod wpływem błędu lub pod wpływem groźby.
Zgodnie z przepisami spadkobiercę trzeba określić w taki sposób, żeby możliwe było jego zindywidualizowanie. Jednakże nie jest konieczne podawanie imienia i nazwiska. Wystarczy napisać przykładowo „powołuję do spadku moją najstarszą córkę” czy „chcę, żeby cały majątek po mojej śmierci dziedziczyła moja żona”. W zgodzie z art. 943 Kodeksu cywilnego testament należy tak tłumaczyć, ażeby zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienie woli spadkodawcy. Jeżeli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać rozrządzenia spadkodawcy w mocy i nadać im rozsądną treść. Z powyższego wynika, że przepisy nie nakładają rygorów co do treści testamentu oprócz wskazanych na początku, tj. własnoręczne sporządzenie dokumentu, podpis testatora oraz data.
Trzeba podkreślić, że w chwili sporządzenia testamentu nie powstają żadne prawa ani obowiązki dla testatora i innych osób. Testament wywołuje skutki prawne dopiero z chwilą śmierci spadkodawcy. Jednocześnie w myśl art. 942 Kodeksu cywilnego „Testament może zawierać rozrządzenia tylko jednego spadkodawcy.” Nie jest zatem dopuszczalne, aby małżonkowie sporządzili wspólny testament. Ponadto trzeba pamiętać o możliwości spadkodawcy odwołania zarówno całego testamentu, jak i jego poszczególnych postanowień. W tym zakresie nie ma ograniczeń co do powodów decyzji testatora.
W razie powołania do spadku w testamencie, przyszły spadkobierca ma trzy możliwość – może spadek przyjąć wprost, przyjąć z dobrodziejstwem inwentarza lub go odrzucić, o czym szczegółowo w poniższym wpisie na blogu http://www.kancelariaszpak.pl – http://www.kancelariaszpak.pl/przyjecie-i-odrzucenie-spadku
Po więcej porad z zakresu prawa spadkowego serdecznie zapraszam pod numerem telefonu 608 499 096 lub adresem mailowym biuro@kancelariaszpak.pl.
r. pr. Marek Szpak
